GENT - Wouter Boute is directeur van HTI Sint-Antonius, een ‘concentratieschool’. In een open brief aan zijn leerkrachten wijst hij op de beperkingen van het onderzoek van Ides Nicaise (KU Leuven). Daaruit blijkt dat kansarme leerlingen in concentratiescholen slechter presteren. “Er zijn meer middelen nodig om werk te kunnen maken van gelijke onderwijskansen voor iedereen”, zegt Boute.
Ik vermoed dat het krantenartikel ‘School bepaalt je resultaat, nog meer dan afkomst’ in De Standaard van maandag jl. jullie niet ontgaan is. Daarin toont Ides Nicaise (KU Leuven) begrip voor ouders die ervoor opteren hun kinderen niet naar een concentratieschool te sturen. Hij deed de uitspraak naar aanleiding van een onderzoek dat hij samen met een doctoraatsstudente voerde.
Op basis van internationale PISA-data blijkt daaruit dat een 15-jarige kansarme leerling op een Vlaams college gemiddeld significant beter presteert in vergelijking met een gelijkaardige 15-jarige kansarme leerling op een Vlaamse concentratieschool. Voor wiskunde zou dat verschil zelfs oplopen tot 150 punten, hetgeen gelijk staat met 4 leerjaren.
Alarmerend
Behoorlijk alarmerend dus. Op het eerste gezicht toch. Wie de tijd neemt om de resultaten van het onderzoek wat grondiger te bestuderen, zal echter vaststellen dat enige nuance op zijn plaats is.
Het onderzoek van Ides Nicaise doet immers geenszins uitspraken over de ‘leerwinst’ die kansarme leerlingen boeken. Op basis van longitudinale studies in het basisonderwijs blijkt alvast dat de lagere scores voor kansarme leerlingen in concentratiescholen op het einde van het lager onderwijs gemiddeld genomen vrijwel volledig toe te schrijven zijn aan achterstanden die al bij het begin van het eerste leerjaar bestonden.
Ik zeg ‘gemiddeld’ omdat er tussen concentratiescholen grote verschillen blijken te bestaan op het vlak van de leerwinst die ze realiseren, net zoals tussen ‘witte’ scholen trouwens.
Negatieve beeldvorming
Verder zal het jullie wellicht niet verbazen dat de gemiddelde kansarme leerling in het aso op een identieke toets beter scoort voor wiskunde dan de gemiddelde leerling in het bso. En moet het ook gezegd dat twee gezinnen die in dezelfde mate als kansarm omschreven kunnen worden hun niet kinderen niet per se op dezelfde manier opvoeden.
Samengevat: rekening houdend met de beperkingen van het onderzoek, kunnen we allerminst concluderen dat er een verband zou zijn tussen de populatie van een school en de onderwijskwaliteit. Bijzonder jammer dat de publieke opinie in de krantenkoppen van de afgelopen dagen ongetwijfeld opnieuw de bevestiging zag van de bijzonder negatieve beeldvorming over de onderwijskwaliteit in ‘concentratiescholen’.
Kippenvel
Zoals jullie weten, kiest onze school er resoluut voor om élke leerling alle kansen te geven. Samen willen we voor (maatschappelijk kwetsbare) jongeren een ‘springplank’ betekenen en hen een toekomstperspectief bieden.
Vanuit een rotsvast geloof in de mogelijkheden van onze leerlingen, geven jullie élke dag het beste van jezelf, zoeken jullie naar innovatieve pedagogisch-didactische methodieken, creëren jullie kansen op verbinding, slaan jullie bruggen met de thuiscontext, maken jullie samen met de jongeren werk van de juiste attitudes, spelen jullie in op de vele individuele verschillen, bieden jullie permanent een luisterend oor,… En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Samen krijgen we kippenvel als leerlingen aangeven dat ze zich voor het eerst echt gerespecteerd voelen op een school. Of als we erin slagen om leerlingen vanuit de B-stroom te laten ‘opstromen’ naar het tso en dus de ‘maatschappelijke kwetsbaarheid’ kunnen counteren. Je hoort mij niet zeggen dat werken op onze school elke dag even gemakkelijk is. Maar jullie maken het verschil in de schoolloopbaan en het leven van jongeren en daar ben ik ongelooflijk trots op.
Nuloperatie
Behalve trots ben ik echter ook bezorgd. Ik stel vast dat jullie grote gedrevenheid en vastberadenheid soms ten koste dreigt te gaan van jullie eigen draagkracht. Het profiel van onze leerlingen is de afgelopen schooljaren -samen met het Vlaamse gemiddelde- nog kwetsbaarder geworden. En de verwachtingen ten aanzien van scholen –en daarmee ook leraren- blijven maar groeien.
Op basis van de Onderwijs kansarmoede-indicator (OKI) krijgen we voor onze bijna 500 leerlingen amper 2,5 voltijdse equivalenten personeelsomkadering. Deze gekleurde middelen waarmee de Vlaamse overheid de gelijke onderwijskansen beoogt te stimuleren, zouden in principe moeten volstaan om op onze school ondersteuning te bieden in 2 klassen. Op zich al ruimschoots ontoereikend maar rekening houdend met de structurele besparing op de personeelsomkadering sinds jaren kunnen we quasi spreken van een nuloperatie.
Verkiezingen
Ik houd mijn hart vast en hoop -samen met jullie- vurig dat de verkiezingen van 26 mei óók over onze leerlingen zullen gaan. Over hoe we in het belang van alle leerlingen écht werk kunnen maken van een gezonde sociale mix op elke school. Over de compensatiefinanciering en omkadering die onontbeerlijk zijn om te kunnen inspelen op de grote individuele verschillen tussen leerlingen. En over hoe we van de start tot het einde van de schoolloopbaan van leerlingen werk kunnen maken van gelijke onderwijskansen voor iedereen.
Draag ondertussen zorg voor jezelf, collega’s, en wees terecht fier op wat jullie dag in dag uit realiseren. Blijf volhouden ondanks het schrijnende gebrek aan middelen en de vaak negatieve maatschappelijke beeldvorming over de kwaliteit van jullie werk.
Wouter Boute
Directeur
